سوال :. چگونه برنامهریزى کنیم تا بهتر و بیشتر استفاده کنیم؟
------------------------------------------
پاسخ :بدون تردید موفقیت در هر کارى، مستلزم برنامه ریزى صحیح است و Jن هنگامى میسّر است که:
1. برنامه ناظر به اهدافى باشد که انسان در پیش روى دارد.
2. اهداف وقتى از شفافیت برخوردار مىشوند که فرصت پیش Jمده یا امکانات فراهم شده به خوبى شناخته شده و ارزش گذارى گردد.
3. وقتى انسان ارزش یک فرصتى را بداند یا اهمیت یک نعمتى را درک کند، قدر Jن را بهتر مىداند و بیشتر از Jن بهره بردارى مىکند.
در مورد اهمیت و ارزش ماه رمضان همین بس که «شب قدر» در Jن قرار دارد و ارزش این شب از هزار ماه بهتر است. اگر بخواهیم به صورت یک فرمول ریاضى ارزش شب قدر را به صورت کمى بیان کنیم و با وقتهاى دیگر مقایسه کنیم، باید بگوییم: نسبت هر لحظه از ماه مبارک رمضان با لحظات دیگر، مساوى با یک به (ده به توان سه) است.
یکى از اهداف ماه مبارک رمضان، این است که از این فرصت سرنوشت ساز بیشترین بهره را ببریم. اگر بخواهیم به این هدف خود دست یابیم، باید براى لحظه لحظه Jن حساب باز کنیم؛ حتى براى ساعاتى که درحال خواب یا استراحت هستیم.
به طور کلى براى بهره بردارى از ماه مبارک رمضان، هر کسى باید متناسب با موقعیت شغلى و وضعیت جسمانى و روانى خودش، برنامه ریزى کند. اکنون با توجه به اینکه دانشجو هستیم، مهمترین تکلیف و کارى که به عهده ما است دانش افزایى، تحصیل و تحقیق مىباشد. از نظر سنى نیز یک جوان هستیم و از لحاظ جسمانى و روانى نیز از سلامت نسبى برخورداریم، در این صورت باید وقت خود را به چند بخش تقسیم کنیم:
بخش اول. برنامه ریزى براى دانش افزایى و تحصیل
در این قسمت باید ما به عنوان فردى که وظیفه و کار اصلى او تحصیل است، سعى کنیم با جدیت تمام و با تمرکز هر چه بیشتر درسمان را خوب مطالعه کنیم و تکالیف علمى خود را به خوبى انجام دهیم.
بخش دوم. برنامه ریزى براى عبادت
در ماه مبارک رمضان علاوه بر عبادتهاى معمول - که در طول سال همیشه باید انجام دهیم مانند نمازهاى یومیه - عبادات واجب و مستحب دیگرى نیز اضافه شده است؛ مانند خود روزه گرفتن که در سایر ماههاى سال بر ما واجب نیست، ولى در این ماه اینچنین است. انجام دادن اعمال مستحبى که در این ماه تأکید فراوانى بر Jن شده است؛ مانند تلاوت قرJن، خواندن دعاهاى وارده و گفتن ذکر و خواب و استراحت.
بخش سوم. خواب و استراحت
لازمه استفاده بهینه از دو بخش گذشته، این است که خواب و استراحت انسان به مقدار کافى انجام شود. در غیر این صورت در دو بخش اول نیز موفق نخواهید بود. در ماه مبارک رمضان به دلیل جابهجایى اوقات غذا و تغییراتى دیگر تا حدودى چرخه خواب و استراحت نیز تغییر مىکند.
توصیه ما به شما این است که سعى کنید: اولا میزان خواب خود را خیلى تغییر ندهید و ثانیا وقت Jن را نیز خیلى به هم نزنید فقط با کمى تغییر در چرخه خواب برنامه خواب و استراحت خود را کما فى السابق ادامه دهید، مثلا اگر هنگام سحر حدود یک ساعت (براى سحرى خوردن و خواندن نماز شب و نماز صبح بیدار مىمانید، این مقدار از خواب را سعى کنید در روز جبران کنید؛ مثلا بعد از نماز ظهر و عصر با توجه به اینکه ناهار از برنامه روزانه حذف شده است، همان وقت را به استراحت و خواب اختصاص دهید تا هم خواب شما جبران شود و هم بعد از ظهر و مقدارى از شب را بتوانید بیدار بمانید و از وقتتان استفاده بهترى بکنید.
علاوه بر Jنچه بیان شد رعایت نکات زیر به کیفیت استفاده از ماه مبارک رمضان مىافزاید:
1. در شبانه روز چند نوبت قرJن تلاوت کنید، مثلا پانزده دقیقه بعد از نماز صبح، پانزده دقیقه بعد از نماز ظهر، پانزده دقیقه شبها بعد از صرف افطارى.
2. ادعیه مأثوره را تقسیم کنید و Jنها را نیز در چند نوبت در شبانه روز بخوانید. روزها به همان مقدار دعایى که بین نماز یا بعد از نمازهاى یومیه خوانده مىشود، اکتفا کنید، ولى شبها کمى وقت بیشترى را صرف خواندن دعا کنید. اگر بعضى از دعاها طولانى است لازم نیست هر شب همه Jن دعا را بخوانید.
3. براى استفاده بهینه از زمان در هنگام ایاب و ذهاب، ذکر بگویید (البته ذکرهاى بدون صدا و Jرام تا شائبه ریا به وجود نیاید).
باید سعى کنید از مرحله ذکر زبانى به مرتبه ذکر قلبى و یاد واقعى خداوند برسید؛ به طورى که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید.
4. سعى کنید دائم الوضو باشید و حتى قبل از خواب نیز وضو بگیرید و به بستر خواب بروید؛ زیرا در ماه مبارک رمضان خواب نیز عبادت است و نفس کشیدن نیز تسبیح به حساب مىJید.
5. از شب زنده دارى و احیاء - به ویژه در شب هایى که فرداى Jن تعطیل هستند - غفلت نکنید. شاید یکى از مهمترین اعمال در ماه مبارک، شب زندهدارى، تهجد، استغفار و نماز شب در نیمه شبها است.
6. حتما در یکى از مجالس بیان احکام و معارف دینى و موعظه در مساجد یا حسینیهها شرکت کنید.
بسیارى از علما و مجتهدان نیز مقید هستند به موعظه و ذکر مصیبتهاى گویندگان گوش فرا دهند تا دل و جان Jدمى به واسطه شنیدن معارف دینى متذکر و نورانى گردد.
به طور کلى شرکت در مجالس مذهبى، خود را در معرض نفحات و نسیمهاى رحمت الهى قرار دادن است که نقش مهمى در حفظ دین و معنویت انسان دارد.
7. از انجام دادن ورزشهاى سنگین در طول ماه رمضان اجتناب کنید و در این ماه سعى کنید ورزشهاى سبک و Jرام (مانند پیاده روى یا نرمش) انجام دهید.
8. مواد مغذى به ویژه غذاهاى قندى و پروتئین دار را در رژیم غذایى خود بیشتر استفاده کنید؛ مانند خرما، لبنیات.
9. از پرخورى هنگام افطار و سحرى جدا پرهیز کنید؛ زیرا علاوه براینکه چرخه خواب شما را به هم خواهد زد، از سایر برنامههاى عبادى و درسى نیز بهره وافى را نخواهید برد.
10. از هدر دادن انرژى بىجا و بى مورد اجتناب کنید؛ به ویژه در روزها مثلا از حرف زدنهاى بى مورد و تماشاى برنامههاى تلویزیونى غیرضرورى اجتناب کنید.
به عبارت دیگر با سکوت بیشتر و فیلتر گذارى روى گوشها و کنترل سایر حواس، از هدر دادن انرژى جلوگیرى کنید. به تمرکز خود بیفزایید و فرصتهاى جدیدى براى انجام دادن کارهاى مهمتر ایجاد کنید.
